Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Οι μεταβαλλόμενες κοινωνικές απαιτήσεις της σύγχρονης εποχής καλούν τα μουσεία να υπερβούν τον παραδοσιακό τους ρόλο. Στο επίκεντρο της νέας τους αποστολής βρίσκεται η ανάγκη να είναι περισσότερο ανθρωποκεντρικά, προωθώντας την κοινωνική συμπερίληψη και την προσβασιμότητα. Μία από τις εξελισσόμενες πτυχές αυτής της νέας λειτουργικότητας είναι η δράση τους ως ασφαλείς και προσιτοί χώροι για άτομα που αντιμετωπίζουν προκλήσεις ψυχικής υγείας. Η παρούσα διπλωματική εργασία φωτίζει τον ρόλο των μουσείων στη στήριξη της ψυχικής υγείας, μέσα από την εξέταση των απόψεων και των εμπειριών των στελεχών των μουσείων και των συνεργαζόμενων φορέων τους. Για το σκοπό αυτό, πραγματοποιήθηκαν συνεντεύξεις με εκπροσώπους πέντε μουσείων που υλοποιούν δράσεις ενδυνάμωσης της ψυχικής υγείας (Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, Μουσείο Μπενάκη, MOMus Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης) ενώ επιδιώχθηκαν και συνεντεύξεις με τους επιστημονικούς συνεργάτες τους. Επιπλέον, προκειμένου να διερευνηθεί αναλυτικότερα η δομή των προγραμμάτων των μουσείων και τα εργαλεία που αξιοποιούνται, σε ορισμένες από τις δράσεις πραγματοποιήθηκε συμμετοχική παρατήρηση. Μετά από μια απόπειρα χαρτογράφησης των δράσεων ενδυνάμωσης της ψυχικής υγείας στα υπό εξέταση μουσεία, η έρευνα φωτίζει τους ποικίλους τρόπους με τους οποίους τα μουσεία δύνανται να συμβάλουν στην ψυχική υγεία των επισκεπτών τους. Περιγράφονται λεπτομερώς οι διαδικασίες σχεδιασμού και υλοποίησης των προγραμμάτων, καθώς και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι υπεύθυνοι τους. Επισημαίνονται τα πολυάριθμα οφέλη που αποκομίζουν τα ίδια τα μουσεία από αυτές τις πρωτοβουλίες, όπως η διεύρυνση του κοινού και η ενίσχυση της ταυτότητάς τους. Έπειτα, η έρευνα φανερώνει τη σημασία συσχέτισης του περιεχομένου των δράσεων με τις μόνιμες και προσωρινές εκθέσεις και αναδεικνύει τα εργαλεία που αξιοποιούνται για την πραγματοποίηση αυτών των δράσεων. Επισημαίνεται η σημασία των συνεργασιών στο πλαίσιο της εξωστρέφειας των μουσείων και προσδιορίζονται οι διαδικασίες ενδυνάμωσης των σχέσεων τους με το κοινό. Τέλος, η έρευνα συνεισφέρει στο διάλογο για τον θεραπευτικό ρόλο του μουσείου και τη συμβολή του στην εξάλειψη του στίγματος, ενώ επιβεβαιώνει τη σημασία της πολιτιστικής συνταγογράφησης στο πλαίσιο αυτό. Τα ευρήματα της έρευνας τονίζουν τη αναγκαιότητα της περαιτέρω διερεύνησης και ανάλυσης του ερευνητικού πεδίου. Στις προτάσεις για μελλοντικές έρευνες περιλαμβάνεται η δημιουργία κοινής στρατηγικής σχεδιασμού των δράσεων σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, καθώς και η σημασία επιδίωξης της ενεργού συμμετοχής των δημόσιων φορέων. Τέλος, επισημαίνεται η ανάγκη για περαιτέρω ανάπτυξη και διερεύνηση των συνεργασιών μεταξύ των μουσείων.
Abstract:
The changing social demands of the modern era call for museums to go beyond their traditional role. At the core of their new mission is the need to be more anthropocentric, promoting social inclusion and accessibility. One of the evolving aspects of this new functionality is their part as safe and accessible spaces for individuals facing mental health challenges. This thesis sheds light on the role of museums in supporting mental health, through examining the perspectives and experiences of museum executives and their collaborating organizations. For this purpose, interviews were conducted with representatives from five museums implementing mental health empowerment initiatives (National Museum of Contemporary Art Athens, Basil and Elise Goulandris Foundation, Benaki Museum, Thessaloniki Museum of Photography, Museum of Cycladic Art), while interviews with their scientific collaborators were also sought. Additionally, in order to further explore the structure of museum programs and the tools utilized, participatory observation was carried out in some of the initiatives. Following an attempt to map out the mental health reinforcement initiatives in the examined museums, the research illuminates the various ways in which museums can contribute to the mental health of their visitors. The planning and implementation processes of the programs are described in detail, as well as the challenges faced by those in charge. The numerous benefits that museums themselves derive from these initiatives are highlighted, such as expanding their audience and strengthening their identity. Furthermore, the research reveals the importance of correlating the content of the initiatives with the permanent and temporary exhibitions, and highlights the tools used to implement these initiatives. The significance of collaborations within the museums’ outreach efforts is emphasized, and the processes of strengthening their relationships with the public are identified. Finally, the research contributes to the dialogue on the therapeutic role of the museum and its contribution to stigma eradication, while confirming the importance of cultural prescription in this context. The findings of the research emphasize the need for further investigation and analysis of the research field. Suggestions for future research include the creation of a common strategy for planning actions at national, regional and local levels, as well as the importance of seeking the active involvement of public authorities. Finally, the need for further development and exploration of collaborations among museums is highlighted.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού, ΠΜΣ, κατεύθυνση Πολιτιστική Διαχείριση, 2024
