Η στρατηγική καταπολέμησης της τρομοκρατίας από την ΕΕ και η διάσταση της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας (ΚΠΑΑ) στην περιοχή της Μεσογείου
Τίτλος:
The EU counter-terrorism strategy and the dimension of the Common Security and Defense Policy (CSDP) in the Mediterranean region
Κύρια Υπευθυνότητα:
Γεροβασίλης, Βασίλειος Ν.
Επιβλέπων:
Κοππά, Μαριλένα
Θέματα:
Keywords:
Τρομοκρατία, ΚΠΑΑ, Μηχανισμοί Ασφάλειας, Ευρωπαϊκή Ένωση, Συνθήκη της Λισαβόνας Terrorism, CSDP, Security Mechanisms, European Union, Treaty of Lisbon
Ημερομηνία Έκδοσης:
2021
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
H απειλή της τρομοκρατίας για τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) δεν αποτελεί ένα καινούργιο πρόβλημα, αλλά κάτι που υφίσταται ήδη πολλές δεκαετίες πριν, στη διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα, όταν η ΕΕ ήταν ακόμη γνωστή ως ΕΟΚ. Στην πορεία στους κόλπους των κρατών-μελών της ΕΕ το πρόβλημα των τρομοκρατικών επιθέσεων διαφαινόταν να τίθεται στο περιθώριο και παράλληλα να δημιουργείται μία κατάσταση εφησυχασμού. Ωστόσο, αυτή η κατάσταση σταδιακά επρόκειτο να μεταβληθεί, λόγω της αύξησης του κινδύνου από την τρομοκρατία του ισλαμικού φονταμενταλισμού. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να αναλύσει τη στρατηγική που εφαρμόζει η ΕΕ για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και να εξετάσει την αποτελεσματικότητα λειτουργίας της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας (ΚΠΑΑ), ως μηχανισμού άμυνας και ασφάλειας της ΕΕ απέναντι στην τρομοκρατία, εστιάζοντας στην περιοχή της Μεσογείου. Τα ερευνητικά ερωτήματα, βάση των οποίων καθοδηγείται η έρευνά μας είναι: α) πως εξελίχθηκαν διαχρονικά, εντός των κόλπων της ΕΕ, οι μηχανισμοί ασφαλείας και ποιοι είναι οι βασικοί στόχοι ανάπτυξης της ΚΠΑΑ και β) εάν η ΚΠΑΑ μπορεί να θεωρηθεί αποτελεσματική αναφορικά με την αντιμετώπιση των ζητημάτων ασφαλείας και ειδικότερα της τρομοκρατίας, από πλευράς ΕΕ. Η μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε στην παρούσα εργασία στηρίζεται στη χρήση της βιβλιογραφικής ανασκόπησης. Πιο συγκεκριμένα, γίνεται χρήση τόσο πρωτογενών όσο και δευτερογενών πηγών, σχετικών με το υπό εξέταση αντικείμενο. Η ΚΠΑΑ, η οποία έχει αποτελέσει τη μετεξέλιξη της ΚΕΠΑΑ που αργότερα μετονομάστηκε ΕΠΑΑ, συνιστά εκείνο τον μηχανισμό, με τον οποίο η ΕΕ προσπαθεί να συντονίσει όλες τις προσπάθειες, με τις οποίες ενεργοποιείται η διαδικασία αντιμετώπισης των διαφόρων απειλών και προκλήσεων σχετικά με την ασφάλεια και την άμυνα. Οι προκλήσεις αναφορικά με την ασφάλεια της ΕΕ και των διαφόρων κρατών-μελών της είναι συνδεδεμένες εδώ και χρόνια, σε μεγάλο βαθμό, με φαινόμενα όπως η τρομοκρατία και η παράνομη μετανάστευση. Από τη διερεύνηση και ανάλυση του θέματος εξάγεται το συμπέρασμα, πως η ΚΠΑΑ αποτελεί ένα χρήσιμο μηχανισμό για την αντιμετώπιση των διαφόρων απειλών που έχει να αντιμετωπίσει η ΕΕ. Με βάση τον εν λόγω μηχανισμό, η ΕΕ έχει τη δυνατότητα να αντιμετωπίσει διάφορες προκλήσεις ασφαλείας, όπως αυτή της τρομοκρατίας, και παράλληλα να καταστήσει την ίδια ως έναν αξιόπιστο δρώντα παροχής ασφάλειας, τόσο σε περιφερειακό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Επίσης, διαπιστώνουμε, πως όποτε προκύπτουν νέες προκλήσεις, σχετικά με ζητήματα ασφαλείας, η ΕΕ ανταποκρίνεται σχετικά έγκαιρα και προσπαθεί να δραστηριοποιηθεί όσο το δυνατόν καλύτερα για την αντιμετώπισή τους, ακόμα και αν υφίστανται καθυστερήσεις. Υπό αυτό το πρίσμα, επιχειρήσεις, όπως η EUNAFOR Med Sophia, εστίασαν στη αναχαίτιση κυμάτων παράτυπης μετανάστευσης από περιοχές, όπως η Λιβύη, προς την ΕΕ και τα εδάφη της. Φυσικά η λειτουργία της ΚΠΑΑ συνεχίζει να είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την χρήση οικονομικών και διπλωματικών μέσων, τη στιγμή που επιχειρήσεις, όπως η προαναφερόμενη, στέφθηκαν με σχετική επιτυχία. Εντούτοις, είναι σαφές, πως απαιτείται καλύτερος συντονισμός και συνεργασία μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ, όπως επίσης και με διεθνείς Οργανισμούς ή άλλα κράτη της ευρύτερης περιοχής, με σκοπό την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των προκλήσεων και απειλών και δη της τρομοκρατίας.
Abstract:
The threat of terrorism to the Member States of the European Union (EU) is not a new problem, but something that existed many decades ago, during the second half of the 20th century, when the EU was still known as the EEC. In the course of the EU Member States, the problem of terrorist attacks seemed to be sidelined and at the same time a state of complacency was created. However, this situation was to gradually change, due to the increased threat from terrorism of Islamic fundamentalism. The purpose of this paper is to analyze the EU's counter-terrorism strategy and to examine the effectiveness of the Common Security and Defense Policy (CSDP), as an EU defense and security mechanism against terrorism, focusing on the Mediterranean region. The research questions, on the basis of which our research is guided, are: a) how the security mechanisms have evolved over time within the EU and what are the main objectives of the development of the CSDP and b) whether the CSDP can be considered effective in dealing with security issues and in particular terrorism, on the part of the EU. The methodology used in this paper is based on the use of literature review. More specifically, both primary and secondary sources are used, relevant to the subject under consideration. The CSDP, which has been the evolution of the CESDP that later renamed ESDP, is the mechanism by which the EU seeks to coordinate all efforts to activate the process of addressing the various security and defense threats and challenges. The security challenges of the EU and its various member states have for years been largely linked to phenomena such as terrorism and illegal immigration. The investigation and analysis of the issue concludes that the CSDP is a useful mechanism for tackling the various threats facing the EU. Under this mechanism, the European Union has the potential to meet various challenges, such as terrorism, and at the same time make itself a credible security actor, both regionally and internationally. In this light, companies such as EUNAFOR Med Sophia have focused on curbing waves of irregular migration from areas, such as Libya, to the EU and its territories. Of course, the operation of the CSDP continues to be inextricably linked to the use of financial and diplomatic means, at a time when companies, such as the one mentioned above, have been crowned with relative success. However, it is clear that better coordination and cooperation is needed between EU’s member-states, as well as with international organizations or other states in the wider region, in order to deal more effectively with the challenges and threats, in particular terrorism.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών, ΠΜΣ Διεθνείς Σχέσεις και Στρατηγικές Σπουδές, 2021
