Η διαχείριση των υδάτινων πόρων ως παράγοντας περιφερειακής σταθερότητας: η περίπτωση της Κεντρικής Ασίας
Τίτλος:
Water resources management as a factor of regional stability, with reference to the case of Central Asia
Κύρια Υπευθυνότητα:
Παπαθανασίου, Αναστασία Δ.
Επιβλέπων:
Τσάλτας, Γρηγόρης Ι., 1950-
Θέματα:
Keywords:
Διεθνής ασφάλεια, συγκρούσεις για υδάτινους πόρους, ολοκληρωμένη διαχείριση υδάτινων πόρων, περιφερειακή ασφάλεια, Κεντρική Ασία International security, water conflicts, integrated water resources management, regional security, Central Asia
Ημερομηνία Έκδοσης:
2018
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η άποψη που πρεσβεύει ότι η ασφάλεια των υδάτινων πόρων θα διαμορφώσει την πορεία του 21ου αιώνα κυριαρχεί ολοένα και περισσότερο στο δημόσιο διάλογο. Αδιαμφισβήτητη κρίνεται δε η άρρηκτη σύνδεση της διαθεσιμότητας, της πρόσβασης και της κατανομής των φυσικών πόρων με την πολιτική και οικονομική σταθερότητα, την κοινωνική ευημερία, καθώς και με τη Δαμόκλειο σπάθη της ανάδυσης συγκρούσεων. Το νερό αντιμετωπίζετο παλαιότερα ως ακένωτη πηγή ζωής ̇ σήμερα θεωρείται ως σπάνιο, η διαχείριση του οποίου πρέπει να προσεγγίζεται, να σχεδιάζεται και να πραγματοποιείται με όρους επίτευξης της βιωσιμότητάς αυτού. Συνεπώς, οι υδάτινοι πόροι και τα συστήματα παροχής των χρησιμοποιούνται τόσο όσο ως άλλοθι όσο και ως μέσο για την πυροδότηση εντάσεων και διενέξεων, δεδομένου ότι ο ανταγωνισμός για την απόκτηση των περιορισμένων αυτών πόρων δύναται να οδηγήσει τα έθνη στη διαπίστωση ότι η πρόσβαση στο νερό άπτεται ευαίσθητων ζητημάτων εθνικής ασφάλειας. Η παρούσα διπλωματική εργασία επιδιώκει να αποδείξει ότι, παρόλη την ικανότητα των υδάτινων πόρων να υποδαυλίζουν περιφερειακές συγκρούσεις και να αποτελούν απειλή για τη διεθνή ασφάλεια, δεν αποτελούν το μόνο παράγοντα αστάθειας. Αντιθέτως, διαπιστώνεται ότι τα κράτη προκρίνουν τη δημιουργία συνεργατικών δομών και τη σύναψη σχετικών διμερών ή πολυμερών συνθηκών. Μολαταύτα, τα σχήματα αυτά δεν φαίνονται ικανά να πείσουν τα κράτη προς την κατεύθυνση της συμμόρφωσης και του αυτό-περιορισμού. Επιπλέον, θα σκιαγραφηθεί η θεωρία της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης των Υδάτινων Πόρων (Integrated Water Resources Management -IWRM), ενώ παράλληλα εξετάζετε ότι τα επιμέρους στοιχεία που την απαρτίζουν μπορούν εν μέρει να βοηθήσουν στην επίτευξη της σταθερότητας και την προαγωγή της ανάπτυξης ορισμένων προβληματικών περιοχών. Τέλος, η εργασία αυτή θα πραγματοποιήσει μια περιπτωσιολογική ανάλυση της περίπτωσης της Κεντρικής Ασίας. Η συγκεκριμένη περιοχή εμφανίζει υψηλό ερευνητικό ενδιαφέρον εξαιτίας της φύσης της : αποτελείται από τις Δημοκρατίες του Καζακστάν, του Κιργιστάν , του Τατζικιστάν, του Τουρκμενιστάν και του Ουζμπεκιστάν. Τα κράτη αυτά, έχοντας ως κίνητρα τις ανησυχίες για την οικονομική τους ανάπτυξη, την ανάγκη ελέγχου επί των κοινωνικών και εθνοτικών εξεγέρσεων και την επιθυμία για διαχείριση της υποβάθμισης του περιβάλλοντος και δημογραφικής αύξησης, τείνουν να οικοδομούν ρητορικές που εδράζονται στη παρουσίαση της αιτιώδους συνάφειας ζητημάτων σχετιζόμενων με τους υδάτινους πόρους και της εθνικής ασφάλειας. Τα σημαντικότερα περιβαλλοντικά προβλήματα που ταλανίζουν την Κεντρική Ασία συνδέονται με την κατανομή, τη χρήση και την προστασία της ποιότητας των υδάτινων πόρων. Απαραίτητη κρίνεται μια περιφερειακά εστιασμένη προσέγγιση της προστασίας των πόρων αυτών, μιας και ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της περιοχής είναι η ύπαρξη διασυνοριακών ποταμών, λιμνών και θαλασσών. Η εργασία θα στοχεύσει να εφαρμόσει τις προαναφερθείσες θεωρίες, προκειμένου να εξηγήσει τα προβλήματα της περιοχής, ενώ επιδίωξή της αποτελεί η εξεύρεση λύσεων, μέσω των θεωριών, ικανών να παράσχουν ένα πιο βιώσιμο και ειρηνικό μέλλον για τις χώρες αυτές.
Abstract:
It is commonly argued that water security will shape the course of the 21st century. The interconnection between the availability, access and distribution of natural resources, political and economic stability, community prosperity and the potential for conflict are indisputable. Water was once considered as an abundant resource, whereas now is increasingly seen as a scarce one, which ought to be managed judiciously. Consequently, water and water supply systems are being used both as an excuse and a vehicle for tensions and disputes, since competition for limited resources can lead nations to find that access to water pertains to sensitive matters of national security. The current dissertation paper will try to demonstrate that, even though water resources can foment regional conflict, they are not the sole impetus for the emergence of the latter. Rather, cooperation on water resources management seems to win the game of benefits, and, in most cases, the establishment of multilateral or bilateral treaties prevail. However, even if the states manage to create a regulative, monitoring and cooperative framework, they fail to comprehensively conform to that and self-restrain. Furthermore, the theory of Integrated Water Resources Management (IWRM) will be outlined, while demonstrating that its elements have the ability to assist to the stabilization and development of certain problematic regions- though this assistance is rather “à la carte”. Last but not least, the proposed dissertation will analyse the case study of Central Asia region. This particular area is of great research interest, due to its nature: The territory comprises of the democratic states of Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Turkmenistan, and Uzbekistan. Those states tend to securitise water-related issues, motivated by national concerns over economic development, the need to control ethnic tensions and social uprisings, as well as the desire to manage environmental degradation and population growth. Most major environmental issues in Central Asia are related to the allocation, use and protection of the quality of water resources. A regional approach to protecting these resources is essential, as the region is connected through cross-boundary rivers, lakes and seas. The proposed dissertation aims to apply the aforementioned theories in order to explain the issues of this area, while seeking for potential solutions that could provide a more sustainable and peaceful future to the area.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών, ΠΜΣ, κατεύθυνση Περιβαλλοντική Διακυβέρνηση και Βιώσιμη Ανάπτυξη, 2018
